WhatsApp-хабарламалар: Шындық па, әлде жалған ақпарат па?
ТЕСТ

WhatsApp-хабарламалар: Шындық па, әлде жалған ақпарат па?

WhatsApp-хабарламалар: Шындық па, әлде жалған ақпарат па?

Данеля Ходжаева

Қауіпті фейктер пандемиядан да кең тарап, WhatsApp желісі түрлі жалған ақпараттың ошағына айналды.

Жалған ақпарат пен ғылыми негізі жоқ дерекпен күреске дайын болу үшін «фейктерді» тауып, жаттығып көруге шақырамыз.

Тестіміз теориялық және практикалық екі бөлімнен тұрады. Тест соңында жалған ақпаратты анықтауға көмектесетін шағын нұсқаулық бар.

Қане, бастайық!

Бұл материал Еуропа одағының қаржылай қолдауымен дайындалды. Веб-сайттағы материал автордың жауапкершілігі саналады және Еуропа одағының көзқарасын білдірмейді.

Әуелі қарапайым сұрақтан бастайық. Сізге келген хабарламаның шынайы не жалған ақпарат екенін анықтап көріңіз: «Абайлаңыздар, АҚТҚ вирусын (ВИЧ) жұқтырған науқастардың қаны араласқан банандар мен мандариндер сатылып жатыр».

  • Жалған ақпарат Әрине! АҚТҚ сыртқы ортада ұзақ өмір сүре алмайды, сондықтан оның азық-түлік арқылы тарауы мүмкін емес.
    0%
  • Рас Бұл барып тұрған өтірік! АҚТҚ қол алысып амандасу, сілекей мен азық-түлік арқылы жұқпайды!
    0%
  • Жауап беруге қиналамын, бірақ сақтық үшін жеміс-жидек сатып алмаймын Жалған ақпарат үшін тәттілерден қағылудың қажеті жоқ.
    0%

Дұрыс әрекетті таңдаңыз. Өзіңіз сенетін адам «Екпе аутизм мен БЦП (ДЦП) туғызады» деген хабарлама жазып, екпеге қарсы петиция жіберді.

  • Бірден петицияға қол қоямын

    Жоқ! Уэйкфилдтің жалған мақаласын жоққа шығаратын миллиондаған зерттеу бар. Бұл туралы мына жерден толығырақ оқуға болады.

    0%
  • Бұл қауіпті жалған ақпарат екенін айтамын

    Тамаша! Екпе туралы көп деректі мына мақалаға топтастырдық.

    0%
  • Сенемін, бірақ қол қоймаймын. Өйткені екпе инфекциядан да қауіпті асқынуларға әкеп соғады деп ойлаймын

    Жоқ. Кейде екпе аллергиялық реакция туғызуы мүмкін, ал қауіпті инфекция әдетте сепсиске әкеп соғады.

    0%

«Билл Гейтс Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымын басып алып, халықтың ағзасына чип енгізгелі жатыр» деген тақырып көрсеңіз, не істейсіз? Тек шынайы жауап беріңіз!

  • Бұл ақпаратты достарым мен отбасыма таратамын Фактчекинг жүргізбейсіз бе?
    0%
  • Назар аудармаймын Тақырыпты зерттеп, жалған ақпарат екеніне дәлел тапқан дұрыс. Бұл тұзаққа туыстарыңыз да түсіп қалуы мүмкін ғой.
    0%
  • Оқып шығып, сенімді ақпарат құралдарынан тексеремін Жарайсыз!
    0%

Билл Гейтстің мәселесін шешіп алдық. Ал «Илон Маск адамның миына чип орнатпақшы» деген ақпарат туралы не ойлайсыз?

  • Рас Дұрыс, бірақ кәсібилік жетіспейді.
    0%
  • Рас, бірақ кликбейтке ұқсайды Толықтай келісеміз. Оқырмандарға манипуляция жасауға болмайды, солай ғой?
    0%
  • Бос сөз

    Олай емес. Маск бұл технологияны таныстырып үлгерді.

    0%

«Қазір БЦЖ екпесі COVID-19 вирусынан қорғайды деген теорияны тексеру үшін клиникалық зерттеулер жүргізіліп жатыр». Бұл рас па, әлде ойдан шығарылған мәтін бе?

  • Әрине. Барып тұрған өтірікші екенсіздер!

    Негізсіз айыптау! Зерттеу жұмыстары жүріп жатыр, қорытындысын білу үшін Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының жаңалықтарын қарап жүріңіз.

    0%
  • Жауап беруге қиналамын

    Тамаша! Көңіліңізде күдік бар, ал бұл — сыни ойлауға апаратын жолдардың бірі.

    0%
  • Жоқ, бұл рас

    Иә, бірақ қорытынды жасауға асықпаңыз. Әзірге зерттеудің оң нәтижелері жоқ.

    0%

Ал енді тәжірибелі фактчекердің сөздігіне үңіліп көрейік. Постшындық деген не?

  • Эмоцияға манипуляция жасайтын ақпарат Дұрыс.
    0%
  • Өтірікті әшкерелеу Жоқ, бұл дебанкинг деп аталады.
    0%
  • Постмодернге ұқсайтын мәдени құбылыс Әдемі айттыңыз, бірақ олай емес.
    0%

Фактоид ше?

  • Дереккөз арқылы расталған ақпарат Керісінше.
    0%
  • Дәлелі жоқ, күдікті факт Иә.
    0%
  • Гуманоидтардың ерекше түрі Әзілқой екенсіз!
    0%

Сыни ойлаудың негізгі дағдысын атаңыз?

  • Бәріне күмәнмен қарау

    Сыни ойлау қызықтыра ма? Онда мына мақаланы оқыңыз.

    0%
  • Ізденіс жолындағы табандылық

    Бұл жақсы қабілет, бірақ бірінші күмәндану керек. Неге? Сарапшылардың кеңесі – осы.

    0%
  • Барлық идеяны қабылдауға ашық болу Қауіпті жол...
    0%

Қандай термин жалған ақпараттан белгі беретін мемге айналды?

  • Француз биологтары анықтады… Жоқ, әңгіме британ ғалымдары туралы…
    0%
  • Британ ғалымдары дәлелдеді… Зерттеу сілтемесі көрсетілмеген осындай мәтіндерден аулақ жүріңіз
    0%
  • Ресейдің федералды тергеу бюросы анықтады… Қызық нұсқа, бірақ олай емес.
    0%